در این برگه قصد داریم به معرفی اتصال دوار بپردازیم و کاربردهای آن را بررسی کنیم. پس با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
1- اتصال دوار چیست؟
2- ساختار و جنس اتصال دوار
3- اتصال دوار چه موادی را انتقال می‌دهد؟
4- سوالات پیرامون اتصال دوار
1- اتصال دوار چیست؟
اتصال دوار یا همان جوش‌دهنده چرخشی، قطعه‌ای است که برای انتقال مواد به صورت پیوسته بین دو بخش از یک دستگاه چرخشی استفاده‌می‌شود. این قطعه به صورت همزمان می‌تواند مواد را انتقال‌داده و به گردش دستگاه کمک کند، بدون اینکه نیازی به جابجایی دستگاه و قطع و وصل لوله‌ها باشد.
اتصال دوار ممکن‌است به صورت تک یا چند کاناله باشد و از جنس‌های مختلفی تهیه می‌شود و با توجه به کاربرد و نوع موادی که باید منتقل شوند، با ظرفیت و فشارهای مختلفی تولید می‌شوند.
2- ساختار و جنس اتصال دوار
ساختار اتصال دوار
اتصال دوار از سه بخش اصلی تشکیل شده‌است: بدنه، سیل‌ها، و مکانیزم باز و بست کردن.
- بدنه: بدنه اتصال‌دوار معمولاً از جنس فلزی ساخته‌می‌شود و در بیشتر موارد با چندین لایه از مواد مختلف پوشش داده‌می‌شود تا در برابر شرایط محیطی مختلف مقاومت کند. این لایه‌ها شامل پوشش‌های آنتی‌کرورسیون، پوشش‌های ضد خوردگی، پوشش‌های حرارتی و… هستند.
- سیل‌ها: سیل‌ها در اتصال‌دوار برای جلوگیری از نشت مواد از داخل به بیرون و بالعکس استفاده‌می‌شوند. سیل‌ها معمولاً از موادی مانند برزنت، نئوپرن، فلز، پلی‌یورتان و… تهیه می‌شوند. هدف از استفاده از سیل‌ها، جلوگیری از ورود هوا، آب، گرد و خاک و مواد دیگر به داخل اتصال‌دوار و نیز جلوگیری از نشت مواد از داخل به بیرون است.
- مکانیزم باز و بست کردن: مکانیزم باز و بست کردن اتصال‌دوار می‌تواند به شکل مختلفی طراحی شود. معمولاً در اتصال‌های‌دوار کوچک از مکانیزم‌های ساده مانند پیچ و مهره‌ها استفاده‌می‌شود و در موارد بزرگتر از مکانیزم‌های پیچیده‌تری مانند چرخش قطبی، چرخش محوری، لوله‌های بزرگ و… استفاده می‌شود.
همچنین، اتصال‌های‌دوار علاوه بر ساختار فوق، ممکن‌است دارای اجزای دیگری نیز باشند مانند: مواد خنثی کننده لغزش، جعبه نگهدارنده، سیستم قفل کننده، مانیتورینگ و کنترل و… که به صورت اختیاری با آنها مجهز می‌شوند.
جنس اتصال دوار
این اتصالات از جنس‌های مختلفی ساخته‌می‌شوند که هر کدام از آنها خواص و مزایای خود را دارند. انتخاب جنس مناسب آنها بستگی به نوع ماده‌ای دارد که باید از طریق آن منتقل شود. برخی از جنس‌های معمول عبارتند از:
- استیل ضد زنگ: این جنس برای کاربردهایی که نیاز به مقاومت در برابر خوردگی و رطوبت دارند، مناسب است. استیل ضد زنگ به دلیل مقاومت بالایش در برابر زنگ زدگی، برای صنایع نفت و گاز، صنایع شیمیایی و صنایع غذایی که مواد قابل خوردگی را منتقل می‌کنند، به کار می‌رود.
- برنج: برنج به دلیل مقاومت بالا در برابر خوردگی و رطوبت، برای انتقال سیالات و گازها در صنایع مختلفی از جمله صنایع الکترونیک، صنایع غذایی و صنایع کاغذ سازی به کار می‌رود.
- آلومینیوم: این جنس به دلیل سبکی و مقاومت در برابر خوردگی و رطوبت، برای انتقال هوا و بخار در صنایع مختلفی از جمله صنایع خودروسازی، صنایع الکترونیک و صنایع غذایی به کار می‌رود.
- پلاستیک: این جنس به دلیل سبکی، مقاومت در برابر خوردگی و رطوبت و همچنین هزینه کمتر، برای انتقال سیالات و گازها در صنایع مختلفی از جمله صنایع بسته‌بندی، صنایع چاپ و صنایع الکترونیک به کار می‌رود.
- تیتانیوم: این جنس به دلیل مقاومت بسیار بالا در برابر خوردگی و دمای بالا، برای استفاده در صنایعی مانند صنایع هواپیمایی و صنایع نفت و گاز مناسب است.
هر جنس اتصال دوار دارای خواص و مزایای خود است و باید با توجه به نیاز بستگان به ماده مناسب برای ساخت بست گردان انتخاب شود.
3- اتصال دوار چه موادی را انتقال می‌دهد؟
اتصال‌دوار از طریق یک محور مشترک، بین دو بخش از دستگاه چرخشی را به هم متصل می‌کند. این قطعه ممکن‌است برای انتقال انواع مختلفی از مواد به کار رود. موادی که می‌توانند توسط اتصال‌دوار منتقل‌شوند، عبارتند از:
- سیالات: اغلب برای انتقال سیالات مانند آب، روغن، گازهای طبیعی و گازهای صنعتی به کار می‌روند. این قطعه به صورت پیوسته می‌تواند سیالات را به دو بخش از دستگاه چرخشی منتقل کند.
- گازها: می‌توانند برای انتقال گازهایی مانند هوا، اکسیژن، نیتروژن و آرگون به کار روند.
- بخار: می‌توانند برای انتقال بخار به کار روند. این مواد به عنوان یک منبع حرارتی در بسیاری از صنایع استفاده‌می‌شوند.
- مواد غذایی: برای انتقال مواد غذایی مانند شیر، عصاره میوه، شکر، روغن و سایر مواد غذایی به کار می‌روند.
- مواد شیمیایی: برای انتقال مواد شیمیایی نظیر اسید‌ها، آلکالی‌ها، حلال‌ها، کاتالیزورها و سایر مواد شیمیایی به کار می‌روند.
- برق: می‌توانند برای انتقال برق بین دو بخش از دستگاه چرخشی به کار روند.
از آنجا که اتصال دوار به صورت پیوسته مواد را منتقل می‌کند، باید مطمئن شد که موادی که قراراست منتقل شوند، حداکثر فشار و دما مجاز را نگه‌می‌دارند.
4- سوالات پیرامون اتصال دوار
آیا اتصال دوارهایی با جنس پلاستیک برای صنایع نفت و گاز مناسب هستند؟
اتصال‌دوارهایی با جنس پلاستیک برای برخی کاربردهای صنعتی مناسب هستند، اما برای صنایع نفت و گاز به دلیل شرایط سخت و ظرفیت بالای فشار و دما، ممکن‌است مناسب نباشند. در صنایع نفت و گاز، موادی مانند نفت خام، گاز طبیعی و حتی بخار با فشار و دمای بالایی منتقل می‌شوند و برای این کار اتصال‌دوارهایی با مقاومت در برابر فشار و دمای بالا و مقاومت در برابر خوردگی و رطوبت نیاز است.
اتصال‌دوارهای پلاستیکی معمولاً برای انتقال سیالات و گازها در صنایعی مانند صنایع بسته‌بندی، دستگاه‌های چاپ و صنایع خودروسازی به کار می‌روند. این قطعات به دلیل سبکی، هزینه کمتر و مقاومت در برابر خوردگی و رطوبت، برای برخی کاربردهای صنعتی مناسب هستند. با این حال، اتصال دوارهای پلاستیکی برای صنایع نفت و گاز به دلیل مشکلاتی نظیر مقاومت کمتر در برابر فشار و دما و شکستگی در مواجهه با مواد سخت و تنگناهای موجود در لوله‌ها و برخی شرایط دیگر، مناسب نیستند. در این صنایع، اتصال‌دوار با جنس‌های مانند استیل ضد زنگ، آلیاژهای تیتانیوم، برنج و آلومینیوم مورد استفاده قرار می‌گیرد.
چه راهکارهایی برای جلوگیری از نشت در اتصال دوارها وجود دارد؟
برای جلوگیری از نشتی، می‌توان از راهکارهای زیر استفاده کرد:
- انتخاب جنس مناسب: اتصال‌دوارهایی با مقاومت بهتر در برابر شرایط فشار، دما، خوردگی و رطوبت باید انتخاب شوند، مانند استیل ضد زنگ، آلیاژهای تیتانیوم، برنج و آلومینیوم که برای صنایع نفت و گاز مناسب هستند.
- استفاده از سیل‌های مناسب: استفاده از سیل‌های مناسب با مقاومت در برابر فشار، دما و مواد شیمیایی مورد استفاده می‌تواند از نشت در اتصال‌دوار جلوگیری کند.
- استفاده از گریس و روان‌کننده‌ها: استفاده از گریس و روان‌کننده‌ها می‌تواند به عنوان یک لایه محافظ در اتصال‌دوار کار کند و در برابر خوردگی و رطوبت مقاومت بیشتری داشته‌باشد.
- نصب صحیح: نصب درست اتصال‌دوار و استفاده از تجهیزات مناسب و فردی ماهر می‌تواند از نشت در آن جلوگیری کند.
- تعویض به موقع بست‌گردان‌های فرسوده: اتصال‌دوارهای فرسوده و دچار خرابی باید به موقع تعویض‌شوند تا از نشت در آن جلوگیری شود.
- بررسی دوره‌ای: بررسی دوره‌ای اتصال‌دوارها و انجام بازبینی‌های لازم می‌تواند از بروز نشتی در آنها جلوگیری کند.
چگونه می‌توان اتصال دوارهای فرسوده را تشخیص داد؟
تشخیص اتصال‌دوارهای فرسوده می‌تواند به کمک بررسی‌های بصری و بازرسی تخصصی انجام‌شود. در ادامه برخی از روش‌های تشخیص آمده‌است:
- بررسی بصری: در این روش، اتصال‌دوارها می بایست به صورت دوره‌ای برای بررسی وضعیت‌شان، و شناسایی هر نوع خطا و خرابی بررسی شود.
- استفاده از تجهیزات بازرسی تخصصی: در این روش، تجهیزات بازرسی تخصصی مانند دوربین‌های حرارتی، دستگاه‌های اولتراسونیک و دستگاه‌های فشار آزمایی برای بررسی وضعیت اتصال‌دوارها استفاده می‌شود.
- بررسی وضعیت سیالات: در صورتی که اتصال‌دوارها فرسوده‌باشند، ممکن‌است سیالات از آنها نشت داشته‌باشد. بررسی وضعیت سیالات و میزان نشت آنها می‌تواند به عنوان یک روش ساده برای تشخیص موارد فرسوده مورد استفاده قراربگیرد.
- بررسی وضعیت چرخه عمر: بررسی چرخه عمر اتصال‌دوارها می‌تواند به عنوان یک روش موثر برای تشخیص قطعه فرسوده‌باشد. اگر آنها بیش از حد کار کرده‌باشند و دوره کاری‌شان به پایان رسیده‌باشد، نیاز به تعویض دارند.
با توجه به اینکه اتصال‌دوارها در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند و با توجه به شرایط و محیط کاری متفاوت، روش‌های تشخیص فرسودگی آنها نیز ممکن‌است متفاوت باشند. در هر صورت، انجام بازرسی دوره‌ای و بررسی‌های منظم برای آنها می‌تواند از نشتی و خرابی جلوگیری کند و باعث افزایش عمر مفید آنها شود.
برای مطالعه مطالب مرتبط، به لینک‌های زیر مراجعه نمایید.