در این برگه قصد داریم به معرفی چکش بپردازیم و انواع و کاربردهای آن را بررسی کنیم. پس با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
1- چکش چیست؟
2- تاریخچه چکش
3- نحوه ساخت چکش
4- انواع چکش و کاربردهای آن
1- چکش چیست؟
چکش یک ابزار ساده و پرکاربرد است که برای ضربه زدن، نصب یا جدا کردن اشیا استفادهمیشود.
این ابزار شامل دو قسمت اصلی است که عبارتند از: دسته و ضربه زننده. دسته چکش معمولاً از چوب، پلاستیک یا فلز ساختهمیشود و طراحی آن به گونهای است که براحتی در دست قرار گیرد. دسته در بخش عقبی چکش قرار دارد و کاربر میتواند آن را با دست خود گرفته و کنترل کند. ضربه زننده چکش اغلب از فلز ساختهمیشود و دارای دو قسمت است. قسمت اول ضربه زننده، نوک تیز و مخروطی است که برای ضربه زدن در سطوح سخت و جامد استفادهمیشود. قسمت دوم دارای یک سطح پهن و صاف است که برای اعمال فشار به اشیا به کار میرود.
وظیفه اصلیچکش، انتقال نیروی ضربه به یک سطح یا جسم است. با گرفتن دسته چکش و ایجاد حرکت به سمت هدف، ضربه زننده چکش به سمت هدف حرکت میکند و نیروی ضربه را منتقل میکند. این نیروی ضربه میتواند برای شکستن، جدا کردن، تغییر شکل دادن یا آویزان کردن اشیا مورد استفاده قرار بگیرد.
چکش در صنایع مختلف، ساختمانهای عمومی و خانگی، نجاری، کارهای فلزی و صنعتی، تعمیرات خودرو و بسیاری از حوزههای دیگر استفادهمیشود. انواع مختلفی از چکشها وجود دارند که براساس نیازهای خاص کاربردی طراحیشدهاند، مانند چکشهای آهنگری، چکشهای بتن شکن، چکشهای الکتریکی و غیره.
2- تاریخچه چکش
تاریخچهچکش به قدمتهای بسیاری باز میگردد. از زمانهای اولیه تا امروز، چکشها به عنوان ابزاری بسیار اساسی و حیاتی در صنعت، ساختمانها و حرفههای مختلف استفادهمیشوند. در ادامه، تاریخچه مختصری از تکامل و استفاده از چکش را بررسی میکنیم:
دوران اولیه: شکلهای ابتدایی چکش در دوران اولیه بشریت به صورت سنگها یا استوانههای چوبی بودهاند که از طریق ضربهزدن به اشیاء از جمله سنگها، چوب و استخوانها، برای شکستن و پایهگذاری استفاده میشدند.
ابزارهای فلزی باستانی: با گسترش دانش فلزکاری در دوران باستان، ابزارهایچکش فلزی ساختهشدند. در مصر باستان، چکشهایی با ضربه زنندههای فلزی و دستههای چوبی استفادهمیشدند. همچنین، در دوران برونز باستان، چکشهایی از برنج و آهن وجود داشت.
توسعه در دوران میانه: در دوران میانه با پیشرفت صنعت و فناوری، توسعه و بهبود چکشها رخ داد. دستههای چکشها با استفاده از چوب، چرم و فلز ساختهشدند و ضربه زنندهها نیز با بیشترین استحکام و وزن مناسب ساخته میشدند.
انقلاب صنعتی: در قرن ۱۸ با آغاز انقلاب صنعتی، تولید و استفاده از چکشها به طور گستردهتر افزایش یافت. تکنولوژی ساختچکش بهبود یافت و چکشهای صنعتی با دستههای فلزی و ضربه زنندههای مختلف به وجود آمدند.
ابزارهای مدرن: با پیشرفت صنعت و تکنولوژی، چکشهای مدرن و قدرتمند با طراحیهای بیشتر و بهینهتر عرضه شدند. امروزه، چکشهای پیچیدهتری با ساختارها و متریالهای متنوع وجود دارند که بر اساس نیازهای مختلف در حوزههای مختلف مورد استفاده قرارمیگیرند.
3- نحوه ساخت چکش
ساختچکش شامل تعدادی مراحل و فرآیندهای مختلف است. در ادامه، فرآیند ساخت چکش را به طور کلی توضیح میدهیم:
- انتخاب مواد: انتخاب مواد مناسب برای ضربه زننده و دسته چکش از اهمیت بالایی برخوردار است. معمولاً ضربه زننده از فلزاتی مانند فولاد ضد زنگ، فولاد کربنی یا آلیاژهای خاص ساختهمیشود. برای دسته چکش نیز از چوب، پلاستیک یا فلز استفادهمیشود.
- برش و خم کردن: قطعات مورد نیاز برای ضربه زننده چکشبه ابعاد مورد نظر برش دادهمیشوند و انحنای لازم برای شکل دادن به ضربه زننده به وجود میآید.
- جوشکاری و اتصال قطعات: در صورت نیاز، قطعات مختلف چکشبا هم جوش داده یا اتصال دادهمیشوند. به طور معمول، ضربه زننده و دسته با هم جوش دادهمیشوند تا اتصال قوی داشتهباشند.
- فرآیندهای حرارتی: برخی از چکشها نیاز به فرآیندهای حرارتی مانند تصلیب (ترمیم سختی) دارند. این فرآیند به ضربه زننده چکش استحکام و مقاومت بیشتری میبخشد.
- پالیش و تمیز کردن: پس از تشکیل نهاییچکش، سطح آن پالیش میشود تا از نقاط تیز و ناهمواریها خلاص شود. همچنین، قسمتهای بیرونی چکش تمیز میشوند تا ظاهر زیباتری داشتهباشند.
- آزمایشهای کنترل کیفیت: در این مرحله، از ابزارها و تجهیزات تست استفاده میشود تا کیفیت و عملکرد چکش بررسی شود. این آزمایشها میتواند شامل تست استحکام، تعادل و عملکرد باشد.
- بستهبندی: چکش نهایی در بستهبندی مناسب قرار دادهمیشود تا در حمل و نقل و نگهداری محافظت شود.
مراحل ساخت چکش ممکن است بسته به نوع و کاربرد آن متفاوت باشد. همچنین، در تولید صنعتی چکشها، فرآیندهای پیچیدهتر و متعددی وجود دارد.
4- انواع چکش و کاربردهای آن
چکش دو شاخ
چکشها در انواع مختلف و با طرحها و کاربردهای متفاوتی عرضه میشوند. در ادامه، به برخی از انواع رایج چکشها اشاره شده است.
چکشدو شاخ، که به آن “میخ کش” هم گفتهمیشود، یک نوع وسیلهی ضربهای است که برای ضریه زدن و خارج کردن میخها به/از سطوح چوبی یا فلزی استفادهمیشود. این چکش دو شاخ دو قسمت اصلی دارد: ضربه زننده و دسته.
- ضربه زننده: ضربه زننده چکش دو شاخ معمولاً از فولاد ساختهمیشود و دارای یک قسمت پهن و یک قسمت دو شاخه است. شاخهها اغلب تیز و نوکدار هستند تا به راحتی وارد جوش میخ شوند و در زمان ضربه آن را بیرون بکشند.
- دسته: دستهچکش دو شاخ معمولاً از چوب، پلاستیک یا فیبرگلاس ساختهمیشود. این دسته به شکل مناسبی طراحی شدهاست تا به دست کاربر خوب بچسبد و قابلیت کنترل حرکت چکش را بهبود دهد.
طرز استفاده از چکش دو شاخ به این صورت است: ابتدا محل میخ در سطح چوب یا فلز که قرار است خارج شود، علامتگذاری میشود. سپس یکی از شاخههای چکشرا روی میخ قرار میدهید تا به جوش میخ نفوذ کند. در ادامه، با ضربهدهی به شاخه دیگر چکش دو شاخ، میخ را از جوش بیرون میکشید. این عملیات تکرار میشود تا میخ به طور کامل از سطح خارج شود. چکش دو شاخ به خاطر قابلیت خروج میخ با ایمنی و دقت بیشتر در مقایسه با چکشهای سنتی، برای پروژههای چوبکاری و فلزکاری بسیار مفید است. همچنین، در حالاتی که نیاز به خارج کردن میخ از مواد سخت و جاذبههای قوی دارید، چکش دو شاخ بسیار کمککننده است.
چکش لاستیکی
چکشلاستیکی، یک نوع ابزار ضربهای است که برای کاربردهایی که نیاز به ضربهای نرم و غیرمجروح کننده دارند، استفاده میشود. ضربه زننده این چکش عمدتاً از لاستیک تولید شدهاست که خواص جذب ضربه و جذب انرژی را دارد.
ویژگیها و کاربردهای چکش لاستیکی عبارتند از:
- ضربه زننده: ضربه زننده چکشلاستیکی از لاستیک نرم و پربازده ساخته میشود. این لایه لاستیکی باعث جذب و منتقل کردن انرژی ضربه به طور مؤثرتر میشود و از تلفات انرژی و آسیب به سطح کار جلوگیری میکند.
- جذب ضربه: چکش لاستیکی برای کاربردهایی که نیاز به ضربهای نرم و غیرمجروح کننده دارند، مثل جوشکاری، تنظیم قطعات دقیق، نصب صفحات فولادی و کارهای چوبکاری استفادهمیشود. ضربه زننده لاستیکی این چکش قادر است ضربات نرم و پرتاب شونده را تحویل دهد و از خراب شدن سطح کار جلوگیری کند.
- جلوگیری از خراشیدگی: سطح لاستیکی ضربه زننده چکشلاستیکی به خراشیدگی سطوح حساس مانند چوب، پلاستیک و فلز جلوگیری میکند. این امر در کاربردهایی که نیاز به حفظ سطح صاف و بدون خط و خراش دارند، بسیار مهم است.
چکش سر گرد
چکشسر گرد (Ball-peen Hammer) که به آن “چکش پین بال” نیز میگویند، نوعی چکش است که یک طرف آن به شکل یک توپ گرد و طرف دیگر به شکل صاف و مسطح است. این سرها به واسطه شکل منحصر به فرد خود، برای کاربردهای خاص و متنوع در صنایع و کارگاهها استفاده میشوند.
ویژگیها و کاربردهای چکشسر گرد عبارتند از:
- ضربه زننده: ضربه زننده چکش سر گرد از جنس فولاد یا آلیاژهای فلزی ساختهمیشود. ضربه زننده توپ گرد در یک طرف چکش به شکل یک نیمکروی با قطر معین است، در حالی که ضربه زننده صاف در طرف دیگر به صورت مسطح و صاف است.
- استفاده از ضربه زننده توپ گرد: ضربه زننده توپ گرد چکشسر گرد برای عملیاتهای ضربهزنی و شکلدهی به قطعات استفاده میشود. شکل گرد توپ این ضربه زننده، امکان اعمال ضربه به نقاط خاص و منحصر به فرد را فراهم میکند. با استفاده از ضربه زننده توپ گرد میتوان قسمتهای فلزی را شکل داد، غارت کرد، منحنی کرد و همچنین برای اتصالات و جوشکاری در صنایع مختلف استفاده شود.
- استفاده از ضربه زننده صاف: ضربه زننده صافچکش سر گرد معمولاً برای ضربهزنی و صاف کردن سطوح مورد استفاده قرار میگیرد. این ضربه زننده به دلیل صاف بودن و عدم داشتن منحنی یا توپ، به تسطیح، صاف کردن و تغییر شکل قطعات فلزی کمک میکند.
- ایمنی: چکش لاستیکی به دلیل طراحی خاص و استفاده از مواد نرم، ایمنی کاربر را تضمین میکند. در صورت استفاده صحیح، خطر آسیب به خود یا سایر اشخاص به حداقل میرسد.
- کاربردها: چکشلاستیکی در بسیاری از صنایع و کاربردها استفاده میشود. در صنایع جوشکاری، فلزکاری، خودروسازی، تولید قطعات الکترونیکی و همچنین در کارگاههای چوبکاری و نجاری برای حفظ سطح صاف و جلوگیری از خراب شدن قطعات استفادهمیشود.
چکش سر صاف
چکشسر صاف (Straight Peen Hammer) نوعی چکش است که در آن ضربه زننده آن به شکل صاف و مسطح است. این نوع چکش از دو قسمت تشکیل شدهاست: ضربه زننده صاف و دسته.
ضربه زننده صاف صورت مسطح و صاف در طول سر چکش قرار دارد. این ضربه زننده معمولاً از فولاد ساختهشدهاست و برای اعمال ضربههای مستقیم و صاف به سطوح و قطعات استفادهمیشود. برخلاف ضربه زننده توپ گرد چکشسر گرد، ضربه زننده صاف اجازه میدهد که ضربه بطور مستقیم و منظم روی منطقه مورد نظر اعمال شود و سطح را صاف و تسطیح کند.
علاوه بر صاف کردن سطوح، چکشسر صاف در کاربردهای دیگری مانند کوبیدن و شکل دادن فلزات، جوشکاری و اتصال قطعات و چوبکاری نیز مورد استفاده قرار میگیرد.
چکش چوبی
چکش چوبی یک ابزار ساده و قدیمی است که برای ضرب و کوبیدن به کار میرود. معمولاً شامل یک دسته چوبی بلند و یک سر چوبی تخت است که به صورت عمودی به دسته وصل شدهاست. سر چوبی معمولاً در یک طرف تیز و در طرف دیگر مسطح است.
چکشچوبی از چوب سخت و مقاومی مانند سنگاری یا داریان استفاده میشود. این نوع چوبها برای تحمل ضربات قوی و پایداری بهتر مناسب هستند. همچنین، برخی از چکشهای چوبی دارای دستههای چربی مانند لاکهای محافظتی هستند که باعث راحتی و نگهداری بهتر در دست میشوند.
استفاده اصلی از چکشچوبی در زمینههای مختلف مانند صنایع چوب، نجاری، و ساختمان است. آن را میتوان برای جوشکاری و چسباندن قطعات چوبی، ورقه کوبی، شکستن قطعات کوچک و حتی در فعالیتهای هنری مورد استفاده قرار داد. چکش چوبی علاوه بر اینکه برای ضربهزدن به مواد چوبی مناسب است، میتواند در برخی موارد به عنوان یک ابزار ساده برای تست پایداری سازهها و اشیاء چوبی نیز استفادهشود. با تکاندادن سازه یا اشیا، صدای تولیدشده توسط چکش میتواند به عنوان یک نشانگر برای تشخیص پایداری و سلامت مواد چوبی مورد استفاده قرارگیرد. به طور کلی، چکشچوبی یک ابزار پرکاربرد و مفید است که در صنایع مختلف و همچنین در کارهای خانگی استفادهمیشود.
پتک دو سر تخت
پتک دو سر تخت (Double-Faced Dead Blow Hammer) نوعی چکش است که دارای دو سر صاف و مسطح است. علاوه بر این، پتک دو سر تخت به صورتی طراحی شدهاست که دارای درونی پرشده با مواد جذب کننده ضربه است که به آن خاصیت “دمپینگ” میدهد.
ویژگیها و کاربردهای پتک دو سر تخت عبارتند از:
- ساختار: پتک دو سر تخت از دو سر متقابل صاف و مسطح تشکیل شدهاست. این سرها معمولاً از فولاد ساختهشده و برای اعمال ضربه به سطوح و قطعات، مورد استفاده قرار میگیرند.
- خاصیت دمپینگ: یکی از ویژگیهای بارز پتک دو سر تخت، وجود مواد جذب کننده ضربه درون آن است. این مواد معمولاً از جنس پلیمر هستند و درون تاج پتک قرار دارند. وقتی ضربهای به سر پتک وارد میشود، این مواد نیروی ضربه را جذب کرده و تقویت میکنند. این خاصیت دمپینگ باعثمیشود تا انرژی ضربه به طور مؤثر تلف شود و جلوگیری از انتشار انرژی زیاد از سر پتک به دسته و کاربر منجر شود.
- عدم برخورد باز: با توجه به خاصیت دمپینگ، پتک دو سر تخت در هنگام ضربه زدن با سطح، به صورت مؤثری از برخورد باز جلوگیری میکند. این به این معنی است که سر پتک بر روی سطح مقصد ضربه میزند و به سرعت به سمت عقب برمیگردد، بدون این که برخورد مجددی با سطح داشته باشد. این ویژگی مناسبی است برای جلوگیری از تحریک لرزشها و لرزشهای ناخواسته در فرآیندهایی که نیاز به ضربهزنی دقیق و ثابت دارند.
- کاربردها: پتک دو سر تخت در صنایع مختلف و کارگاهها استفاده میشود. برخی از کاربردهای آن عبارتند از: صنعت خودروسازی (برای جدا کردن قطعات، تصحیح برجستگیها و صاف کردن سطوح)، صنعت ماشینآلات (برای تراشکاری، تغییر شکل قطعات و صاف کردن سطوح).
چکش زمینشناسی
چکشزمینشناسی یا همان مارتل (Geologist’s Hammer) ابزاری است که توسط زمینشناسان برای بررسی و برآورد خصوصیات سنگها و نمونهبرداری در زمینشناسی استفادهمیشود. این ابزار علاوه بر زمینشناسی، در علوم مرتبط مانند پتروگرافی، دیاژنز و اکتشافات معدنی نیز به کار میرود.
چکش زمینشناسی معمولاً دارای سه قسمت اصلی است: سر چکش، دسته چکش و برچسب. سرچکش معمولاً از فولاد سخت و مقاوم ساختهشدهاست و در دو صفحه دارای سطح صاف و متهوار است. با استفاده از سطح صاف سر چکش، میتوان نمونههایی از سنگها را جدا کرده یا برای آزمایشهای دیگر نمونهبرداری کرد. سطح متهوار سر چکش برای شکستن سنگها و دریافت اطلاعات از داخل سنگ به کار میرود.
دستهچکش عموماً از چوب، پلاستیک یا فلز ساختهمیشود که باعث راحتی و قابلیت کنترل بهتر ضربه میشود. همچنین، برخی مدلها دارای گیره یا حلقه اضافی بر روی دسته هستند تا از سقوط چکش در هنگام استفاده جلوگیری شود. برچسبچکش زمینشناسی معمولاً شامل نام و علامت شناسایی زمینشناس یا سازمان مربوطه است. این برچسب به زمینشناس کمک میکند تا چکش خود را به راحتی شناسایی نموده و از گم شدن آن جلوگیری کند.
با استفاده از چکشزمینشناسی، زمینشناسان میتوانند خصوصیات فیزیکی و شیمیایی سنگها را بررسی کرده و پترولوژی، ساختار سنگ، ترکیبات معدنی و فازهای مختلف سنگ را تشخیص دهند. همچنین، با استفاده از چکش زمینشناسی میتوان نمونههای سنگ را جدا کرده و به آزمایشگاه منتقل کرد تا در مطالعه و تحلیلات از آنها استفاده کرد.
چکش دیوار خشک
چکش دیوار خشک (Drywall Hammer) ابزاری است که به منظور نصب و تعمیر ساختمانهایی با استفاده از دیوار خشک استفاده میشود. دیوار خشک، نوعی مصنوعی و سازگار با محیط زیست است که برای بنا کردن پارتیشنها، درجهبندی فضا، ساختن سقف و دیوارها در ساخت و ساز استفادهمیشود. چکشدیوار خشک به منظور صرفهجویی در زمان و افزایش سرعت عملیات نصب و تعمیر دیوار خشک توسط تکنسینها و سازندگان استفاده میشود. این نوع چکشدارای طراحی خاصی است که آن را از چکشهای سنتی متمایز میکند.
ویژگیهای اصلی چکش دیوار خشک شامل موارد زیر میشود:
- سر فلزی: سرچکش دیوار خشک از جنس فلزی مقاوم و سخت تر است تا بتواند با استفاده از ضربات قوی، پیچها و پینها را در دیوار خشک فرو برده و گیردهد.
- قسمت پشت: قسمت پشت چکشدیوار خشک نیز دارای طراحی خاصی است. این قسمت معمولاً منحنی و صاف است تا بتواند بهطور اثربخشی پیچها را خارج کند و همچنین برای تنظیم پارتیشنها و دیوارها به کار گرفتهشود.
- دسته چکش دیوار خشک عموماً از جنس چوب یا فیبرگلاس است و در اندازههای مختلف قابل تنظیم است.
- وزن: چکش دیوار خشک به طور کلی سبکتر از چکشهای سنتی است. این وزن سبک باعث میشود که تکنسینها بتوانند به راحتی آن را در دست بگیرند و در عملیات نصب و تعمیر بهرهبرداری نمایند.
چکشدیوار خشک یک ابزار حیاتی برای صنعت ساخت و ساز است که به بهبود عملکرد و کارایی در نصب و تعمیر دیوار خشک کمک میکند.
چکش سقف
چکشسقف (Ceiling Hammer) یک نوع ابزار است که برای نصب و تعمیر سقفها استفاده میشود. سقفها معمولاً از جنس دیوار خشک یا سقف کاذب (False Ceiling) ساختهمیشوند و در عملیات ساختمانی و تعمیر و نگهداری سازهها بسیار پرکاربرد هستند.
چکشسقف با طراحی و ویژگیهای خاصی تجهیز شدهاست که آن را برای نصب و تعمیر سقفها مناسب میسازد. سر چکش سقف از جنس فلز تهیه میشود و دسته آن اغلب از جنس چوب، فیبرگلاس یا پلاستیک مقاوم است. همچنین، ممکن است دسته دارای پوشش ضد لغزش باشد تا کاربر بتواند آن را به راحتی در دست خود نگه دارد. این چکش معمولاً سبکتر از چکشهای سنتی است. این وزن سبک اجازه میدهد تا کاربر به راحتی آن را در دست بگیرد و در حین عملیات نصب و تعمیر سقف بهرهبرداری کند.
چکش رفکس
چکشرفکس یا همان چکش معاینه (Reflex Hammer) یک نوع ابزار پزشکی است که برای ارزیابی و تشخیص وضعیت سیستم عصبی و عضلانی بدن استفاده میشود. این ابزار بیشتر در زمینههای پزشکی، عصبشناسی و فیزیوتراپی استفاده میشود و به منظور بررسی واکنشهای عصبی و عضلانی در بدن بیماران به کار میرود.
چکشرفکس معمولاً شامل دسته دارای یک سر بزرگتر و یک سر کوچکتر است. سر بزرگتر به عنوان سر اصلی و سر کوچکتر به عنوان سر تمرینی شناخته میشود. سرهای چکشرفکس معمولاً از جنس فلز ساختهمیشوند و دارای قسمت صاف و قسمت نوکدار هستند.
برای استفاده از چکشرفکس، پزشک یا متخصص ابتدا سر کوچکتر را بر روی نقاط مختلف بدن بیمار قرار میدهد و با ضربه آهسته به سر کوچکتر، واکنش عصبی و عضلانی بیمار را اندازهگیری میکند. این واکنش ممکن است شامل تغییرات در حالت عضلات، واکنشهای محرکی (مانند تنش عضلانی یا جمع شدن لفافکها) و واکنشهای حسی (مانند واکنش به لمس یا لرزش) باشد. استفاده از چکشرفکس برای ارزیابی و تشخیص بیماران در بسیاری از حالتها مفید است، از جمله:
- بررسی وضعیت عصبی و عضلانی در بیماران با اختلالات عصبی مانند صرع، پارکینسون، اماس (Multiple Sclerosis) و غیره.
- ارزیابی واکنشهای رفلکسی در بیماران با اختلالات عصبی مانند تشنج، صرع و افت هوشیاری.
- بررسی وضعیت عصبی و عضلانی پس از جراحی یا آسیب ناگهانی به سیستم عصبی.
مهمترین نکته در استفاده از چکش رفکس این است که باید توسط پزشک یا متخصص حرفهای استفاده شود و نتایج تستها به طور صحیح تفسیر شوند.
برای مطالعه مطالب مرتبط، به لینکهای زیر مراجعه نمایید.