چپقی (Thread) اتصالات لوله، به نوعی اتصالات مکانیکی است که برای اتصال قطعات لوله‌ها به یکدیگر استفاده می‌شود. در این نوع اتصالات، دو سر قطعات لوله با دندانه‌های خاصی به یکدیگر متصل می‌شوند.
دندانه چپقی
در اتصالات لوله با چپقی، دو نوع دندانه متداول هستند: چپقی داخلی (Internal) و چپقی خارجی (External). در اتصالات با چپقی داخلی، دندانه‌ها در داخل قطعه قرار دارند و در اتصالات با چپقی خارجی، دندانه‌ها در بیرون قطعه قرار دارند.
چپقی API
چپقی API ، یکی از معروف‌ترین نوع دندانه‌های چپقی است که در صنعت نفت و گاز به کار می‌رود. این نوع دندانه با توجه به قطر و ضخامت لوله تعیین می‌شود و در انواع مختلفی از جمله چپقی داخلی و خارجی وجود دارد.
چپقی VAM
چپقی VAM، یکی دیگر از نوع دندانه‌های مورد استفاده در صنعت نفت و گاز است. این نوع دندانه با توجه به قطر و ضخامت لوله تعیین می‌شود و در انواع مختلفی از جمله VAM TOP، VAM ACE و VAM 21 وجود دارد.
چپقی Premium
چپقی Premium، نوع دندانه‌ای است که به طور خاص برای استفاده در شرایط سخت و نامساعد مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع دندانه با توجه به نوع مواد و فرآیند تولید آن، مقاومت بالایی در برابر فشار و حرارت دارد.
چپقی Buttress
چپقی Buttress، نوع دندانه‌ای است که برای قطر‌های بزرگ لوله‌ها استفاده می‌شود. این نوع دندانه با توجه به قطر و ضخامت لوله تعیین می‌شود و به علت قابلیت تحمل بالای فشار، در صنایع سنگین به کار می‌رود.
چپقی Acme
چپقی Acme، نوع دندانه‌ای است که برای قطر‌های کوچک لوله‌ها استفاده می‌شود. این نوع دندانه با توجه به قطر و ضخامت لوله تعیین می‌شود و در صنایع مختلف به کار می‌رود.
مزایا:
- سرعت نصب: نصب اتصالات لوله با چپقی بسیار ساده و سریع است و نیاز به تجهیزات خاصی ندارد.
- قابلیت جداسازی: اتصالات لوله با چپقی به راحتی جدا می‌شوند و امکان تعویض قطعات لوله وجود دارد.
- هزینه کم: نصب و تعویض اتصالات لوله با چپقی هزینه کمتری نسبت به اتصالات جوش داده شده دارد.
- سازگار با مواد مختلف: اتصالات لوله با چپقی با مواد مختلف سازگار هستند و به راحتی قابل تنظیم هستند.
معایب:
- قابلیت نفوذ آب و هوا: در برخی موارد، اتصالات لوله با چپقی ممکن است قابل نفوذ آب و هوا باشند که ممکن است باعث خرابی لوله شود.
- عدم مقاومت در برابر فشار بالا: اتصالات لوله با چپقی در برابر فشار بالا مقاومت کمتری نسبت به اتصالات جوش داده شده دارند.
- خطر خرابی: در صورت عدم استفاده صحیح از اتصالات لوله با چپقی، خطر خرابی و نشتی لوله‌ها وجود دارد.
- تعمیر و نگهداری: تعمیر و نگهداری اتصالات لوله با چپقی بسیار دشوار است و در برخی موارد، تعویض کامل قطعات لوله لازم است.
جنس چپقی
اتصالات لوله با چپقی از مواد مختلفی ساخته می‌شوند که هر کدام دارای ویژگی‌های خاصی هستند. در ادامه به برخی از جنس‌های رایج در ساخت این نوع اتصالات اشاره می‌کنم:
- استیل ضد زنگ: اتصالات لوله با چپقی از استیل ضد زنگ (مانند 304 و 316) ساخته می‌شوند که دارای مقاومت بسیار بالا در برابر خوردگی و حرارت هستند.
- آلومینیوم: این نوع اتصالات از آلومینیوم ساخته می‌شوند که دارای وزن سبک، مقاومت بالا در برابر خوردگی و حرارت هستند.
- برنج: اتصالات لوله با چپقی از برنج ساخته می‌شوند که دارای مقاومت بالا در برابر خوردگی و حرارت هستند.
- پلی‌پروپیلن (PP): این نوع اتصالات از پلی‌پروپیلن ساخته می‌شوند که دارای وزن سبک و مقاومت بالا در برابر خوردگی هستند.
- PVC: اتصالات لوله با چپقی از PVC ساخته می‌شوند که دارای وزن سبک و قابلیت نصب آسان هستند.
لازم به ذکر است که علاوه بر جنس‌های فوق، جنس‌های دیگر نیز در ساخت این نوع اتصالات به کار می‌روند. جنس مناسب برای هر کاربرد، بسته به نوع صنعت و شرایط کاربرد، متفاوت است.
اتصالات مانیسمان